| کلیسای گغارد

کلیسای گغارد در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی ایروان، در استان کوتایک ارمنستان واقع شده است.
این کلیسا اولین کلیسای غاری دنیا می باشد که در واقع بخشی از کوه است که تراشیده شده و در میان صخره ها و دره ی تاریخی گغارد قرار گرفته است.
کلیسای گغارد درون دره ای با منظره ای بسیار زیبا و در فاصله ۹ کیلومتری معبد گارنی نهفته است.
نام این کلیسا هم نام با نام نیزه ی مقدسی است که برای بررسی زنده بودن عیسی مسیح پس از مصلوب شدن او، بر وی زده شد. بسیاری از مردم مسیحی برای دیدن این نیزه به کلیسا می آمدند به همین دلیل این کلیسا گغارد نام گرفت. این نیزه در ابتدا در کلیسای گغارد نگهداری می شده اما اکنون در خزانه مقدس در کلیسای مادر یعنی اچمیادزین نگهداری می شود.
کلیسای گغارد به عنوان یکی از میراث های جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است. این بنا یکی از منحصر به فردترین و زیبا ترین کلیساهای ارمنستان است و جزو چهار کلیسای نایابی می باشد که در دره ها و صخره ها بنا شده اند.
ساختمان این کلیسای جذاب از گرانیت سخت کنده کاری شده است. در نزدیکی کلیسا درخت هایی با پراکندگی قرار دارند که بر اساس روایات اگر دعا یا آرزویی دارید باید تکه ای از پارچه لباستان را به یکی از درخت ها گره بزنید تا آرزویتان برآورده شود.
داخل کلیسای گغارد دو ورودی سنگی وجود دارد. ورودی سمت چپ دارای یک حوضچه می باشد که از آب چشمه پر می شود. روایت است که آب این چشمه مقدس بوده و خوش شانسی می آورد و پاشیدن مقداری از این آب بر بدن باعث شادابی و جوانی پوست می شود. در ورودی سمت راست، یک کلیسای کوچکی وجود دارد که شامل چهار ستون و مقبره ی یکی از شاهزادگان و همسرش می باشد. بر روی این مقبره تصویر دو شیر و یک عقاب به عنوان یادبود این خانواده حک شده است.
کلیسای گغارد نمونه ی کاملی از معماری قرون وسطای ارامنه و هنر تزئینی آنهاست.